Blog

W 2021 roku obchodzimy rocznice dwóch wydarzeń mających istotne znaczenie w polskiej tradycji prawnoustrojowej: 230. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja oraz 100-lecie Konstytucji marcowej.

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił rok 2021 Rokiem Konstytucji 3 Maja.

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, świadomy znaczenia Konstytucji 3 Maja jako ważnego elementu pamięci zbiorowej, oddając hołd wszystkim, którzy przyczynili się do powstania tego wiekopomnego aktu – myślicielom politycznym, posłom na Sejm Czteroletni, przedstawicielom ówczesnego obozu patriotycznego oraz pokoleniom Polaków, których niezłomna walka pozwoliła na przetrwanie lat niewoli i odzyskanie niepodległości, zachęca do refleksji nad dziedzictwem Konstytucji 3 Maja.
Monitor Polskiz 2020 r. poz. 1172

Senat Rzeczypospolitej Polskiej przyjął uchwałę ustanawiającą rok 2021 Rokiem Polskiej Tradycji Konstytucyjnej.

Rok 2021 to rok dwóch rocznic o niezwykłym znaczeniu dla polskiej tradycji konstytucyjnej: 230-lecia Konstytucji 3 maja i 100-lecia Konstytucji marcowej.
Powinniśmy pamiętać o konstytucjach, które były wyrazem troski naszych przodków o dobro Rzeczypospolitej, rozwój praw jednostki i stanowiły pozytywny wkład w europejskie dziedzictwo prawne.
Monitor Polski z 2020 r. poz. 1180

Uchwalona przez Sejm Czteroletni Ustawa Rządowa z 3 maja 1791 roku regulowała ustrój polityczny, społeczny i gospodarczy Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Przekształciła państwo w monarchię konstytucyjną. Władzę ustawodawczą sprawował dwuizbowy parlament, a wykonawczą król i Straż Praw. Na jej podstawie zachowano stanową strukturę społeczeństwa, wprowadzono zasadę trójpodziału władzy na prawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, zniesiono liberum veto, konfederacje i wolną elekcję. Konstytucja 3 maja stanowiła ogromne osiągnięcie narodu polskiego dążącego do zachowania suwerenności kraju. Jest symbolem polskiej niepodległości. Oryginał rękopiśmienny Ustawy Rządowej z 3 maja 1791 roku przechowywany jest w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie.

Rękopis Konstytucji 3 Maja 1791.
Źródło: Ustawa Rządowa – Konstytucja 3 Maja 1791: faksymile rękopisu z Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie: w dwusetną rocznicę uchwalenia / [posłowie napisał Jerzy Michalski], Wrocław 1991.
/ze zbiorów PBW w Kielcach/
[Skan dokumentu – Robert Kardas]

Konstytucję marcową Sejm Ustawodawczy RP uchwalił 17 marca 1921 r. jako kompromis po długich sporach między stronnictwami parlamentarnymi. Tekst ustawy zasadniczej poprzedzała Inwokacja W imię Boga Wszechmogącego!, która odwołuje się do tradycji Konstytucji 3-go Maja oraz dziękuje Opatrzności za wyzwolenie ….  Konstytucyjne zapisy wprowadziły w  Rzeczypospolitej Polskiej ustrój republiki demokratycznej o parlamentarno-gabinetowym systemie rządów. Władzę ustawodawczą pełnił dwuizbowy parlament, wykonawczą Prezydent, Premier i Rada Ministrów, sądowniczą niezależne sądy i trybunały. Ustanowienie Konstytucji marcowej zakończyło proces formowania prawno-politycznego kształtu odrodzonej II Rzeczypospolitej Polskiej.

Pierwsza strona wydania Konstytucji marcowej z preambułą.
Źródło: Dziesięciolecie Polski Odrodzonej 1918-1928 / red. Marjan Dąbrowski, Kraków; Warszawa 1929, s. 175.
/ze zbiorów PBW w Kielcach/
[Skan dokumentu – Robert Kardas]

Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Kielcach prezentuje materiały edukacyjne przygotowane z okazji obchodów święta konstytucjonalizmu polskiego:

Wydział Informacyjno-Bibliograficzny
Marta Boszczyk, Jolanta Fudali, Łukasz Kwiecień
Filia PBW w Busku-Zdroju
Ewa Tarapata
Filia PBW w Pińczowie
Marcin Salamon