29 listopada 2023 roku w Archiwum Państwowym w Kielcach odbyło się kolejne Spotkanie ze źródłem archiwalnym, którego tematem były Pomniki w źródle archiwalnym. Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Kielcach uczestniczy od wielu lat
w Spotkaniach ze źródłem archiwalnym poprzez prezentację wystaw z materiałami związanymi z danym tematem konferencji.
Pani Wiesława Rutkowska – dyrektor Archiwum Państwowego rozpoczęła spotkanie witając prelegentów, gości i pracowników AP. Następnie Pani dr hab. prof. UJK Edyta Majcher-Ociesa, koordynująca organizację Spotkań ze źródłem archiwalnym ze strony Instytutu Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, Zapowiedziała przedstawienie dwóch wystaw: ze zbiorów Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej
w Kielcachoraz ze zbioru archiwaliów kieleckiego Archiwum Państwowego.
Bibliotekarki z PBW Panie Anna Knajder-Sowa i Ewa Lewicka zaprosiły uczestników konferencji do obejrzenia wystawy Pomniki – pamięć o ludziach i wydarzeniachmówiąc
o materiałach bibliotecznych dotyczących pomników ujętych w działy: W kraju, W regionie, W Kielcach. Zwróciły uwagę na to, że pojęcie pomnik może być rozumiane wielorako, np. pomnik – jako pomnik architektury drewnianej, pomnik przyrody. Integralną częścią wystawy PBW były zbiory poświęcone Wincentemu Kućmie, artyście rzeźbiarzowi – autorowi Pomnika Armii Krajowej Okręg Jodła, który znajduje się na Skwerze Stefana Żeromskiego. Wincenty Kućma jest autorem Pomnika Powstania Warszawskiego w Warszawie oraz Pomnika Obrońców Poczty Polskiej w Gdańsku.
Pan Konrad Maj zaprezentował ekspozycję Pomniki – ślady przeszłości w świetle archiwaliów z zasobu Archiwum Państwowego w Kielcach. Wystawa została przygotowana przez pracowników Oddziału V. Przedstawił pokrótce materiały archiwalne dotyczące pomników na terenie województwa świętokrzyskiego, m.in. pomnika na grobie powstańca 1863 r. Karola Sygietyńskiego, znajdującego się na cmentarzu parafialnym w Poświętnym oraz projekt Grobu Powstańca 1863 r. na cmentarzu parafialnym w Olkuszu. Przy drugim przykładzie Pan Konrad Maj zadał pytanie dlaczego ten materiał źródłowy znajduje się w Archiwum Państwowym w Kielcach. Wytłumaczeniem sytuacji jest to, że w okresie międzywojennym (z tego okresu pochodzi projekt pomnika), Olkusz znajdował się w obrębie województwa kieleckiego.
Następnie wystąpiła ze swoim referatem dr hab. prof. UJK Urszula Oettingen (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Pamięć o Józefie Piłsudskim w krajobrazieziemi świętokrzyskiej prezentując pomniki, tablice i inne obiekty w przestrzeni uwieczniające postać wybitnego Polaka.
Krzysztof Myśliński (Muzeum Historii Kielc), w wystąpieniu Pomniki pamięci, pamięć pomników. O koncepcjach materialnego upamiętnienia przybliżył kilka pomników umiejscowionych w Kielcach, m.in. pomnik Homo Homini, pomnik Armii Krajowej Okręg Jodła, pomnik Ofiar Pogromu Żydów w Kielcach, pomnik Menora upamiętniający zagładę kieleckiego getta.
Damian Kozłowski (Szkoła Doktorska, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Muzeum Wsi Kieleckiej) przedstawił wnikliwie historię i teraźniejszość jednej z cenniejszych budowli w Kielcach w referacie Dworek Laszczyków – miejski pomnik architektury drewnianej.
Ostatnim wystąpieniem na konferencji było Dziękczynne pomniki religijne wystawione carowi Aleksandrowi II za uwłaszczenie chłopów. Zarys problematyki przedstawiony przezdr Piotra Sławińskiego (Archiwum Państwowe w Kielcach Oddział
w Sandomierzu). Referujący zaprezentował w wystąpieniu i w prezentacji multimedialnej przykładowe tego rodzaju pomniki znajdujące się w naszym regionie. Zwrócił także uwagę na fakt powszechnej niewiedzy społeczeństwa na temat istnienia tego rodzaju pomników oraz to, że często w procesie niewłaściwego procesu renowacji uległy one zniszczeniu.
Gdy zakończyła się część referatowa, rozpoczęła się dyskusja. Uczestnicy konferencji – prelegenci i goście zadawali pytania osobom przedstawiającym poszczególne tematy, a także komentowali i uzupełniali wiadomości zawarte w referatach. Następnie Pani Wiesława Rutkowska – Dyrektor Archiwum Państwowego w Kielcach oraz dr hab. prof. UJK Edyta Majcher-Ociesa z Instytutu Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego zakończyły konferencję.
Ewa Lewicka
Anna Knajder-Sowa
Z wyrazami szacunku
Dyrektor PBW w Kielcach
wraz z Pracownikami
