Serdecznie zapraszamy do obejrzenia wystawy oddającej hołd jednym z najznamienitszych Polaków, żołnierzom polskiego podziemia powojennego, którym władza komunistów zgotowała straszliwy los. Polecamy także bogatą kolekcję tematyczną książek ze zbiorów Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej i. Gustawa Herlinga-Grudzińskiego w Kielcach.
Kolekcję tematyczną poświęconą Żołnierzem Wyklętym można znaleźć w katalogu: SOWA OPAC : Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Gustawa Herlinga-Grudzińskiego w Kielcach
Żołnierze Wyklęci
Żołnierze Wyklęci – termin ten oznacza żołnierzy (szeregowców, podoficerów, oficerów zawodowych i rezerwy, jak również zwykłych cywili) polskiego powojennego podziemia niepodległościowego i antykomunistycznego stawiającego opór sowietyzacji Polski i podporządkowaniu się jej ZSRR. Pojawił się on po raz pierwszy w 1993 r. w tytule wystawy zorganizowanej przez Leszka Żebrowskiego na Uniwersytecie Warszawskim „Żołnierze Wyklęci”- antykomunistyczne podziemie po 1944 r.”.
Żołnierze Wyklęci byli wierni przysięgom składanym w przedwojennym Wojsku Polskim i organizacjach konspiracyjnych w czasie okupacji hitlerowskiej. Nie uznawali utworzonego przez ZSRR rządu w Warszawie, byli wierni Rządowi Polskiemu w Londynie i haśle głoszonym na sztandarach jednostek Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie „Bóg, Honor, Ojczyzna.”
Walczyli oni z bronią w ręku na obszarze całej Polski, a nawet na terenach przyłączonych do ZSRR po 1945 roku (Kresach).
Propaganda PRL (po 1944 r.) nazywała członków podziemia niepodległościowego bandytami, mordercami, wrogami ludu.
Do walki z oddziałami „Żołnierzy Wyklętych” przeznaczono oddziały Milicji Obywatelskiej, setki funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa i żołnierzy utworzonego w 1945 r. Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego.
W kilka miesięcy po zakończeniu II wojny światowej część żołnierzy polskiego podziemia działającego w czasie czasie okupacji-partyzanci AK, NSZ BCh ujawniło się i oddało posiadaną przez siebie broń. Mieli oni rozpocząć normalne życie. Często jednak tak nie było. Aresztowano ich, osadzano w więzieniach gdzie byli torturowani, zabijani.
Żołnierzy podziemia niepodległościowego walczących z bronią w ręku w latach 1944-1956, schwytanych i osadzonych w więzieniach i aresztach mieszczących się w budynkach UB, pracownicy bezpieki szkoleni przez instruktorów z NKWD torturowali i męczyli psychicznie, aby uzyskać potrzebne im informacje. Członków podziemia zabijano strzałem w tył głowy, rozstrzeliwano w celach, na podwórkach więzień, wieszano.
Aby ukryć zbrodnie ciała zamordowanych często wywożono do lasów, topiono w bagnach, zakopywano w mogiłach zbiorowych posypując je wapnem gaszonym, żeby przyspieszyć ich rozkład uniemożliwiający późniejszą identyfikację zamordowanych osób.
Fikcją były amnestie dotyczące żołnierzy podziemia.
Pierwszą amnestię ogłoszono 2 VIII 1945 r. Jej celem była likwidacja rosnącego w siłę podziemia antykomunistycznego. Nie przyniosła ona jednak spodziewanych przez komunistów rezultatów. Drugą amnestię ogłoszono 22 II 1947 r. Powodem jej był początek obrad Sejmu Ustawodawczego, wybór Bolesława Bieruta na Prezydenta Polski, oraz ostateczne zniszczenie zorganizowanego podziemia. Trzecią amnestię ogłoszono 22 XI 1952 r. Oficjalnym jej powodem miał być przyjęcie przez Sejm Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
Wybrany na Prezydenta PRL Bolesław Bierut rzadko korzystał z prawa łaski jemu przysługującemu wobec żołnierzy wyklętych-zamiany kary śmierci na wieloletnie więzienie z dożywociem włącznie. Ostatnim „żołnierzem wyklętym” był Józef Franczak „Laluś” (1918-1963), który zginął w walce z funkcjonariuszami MO i UB w dniu 21 X 1963 r. Był to „sukces” Komendy Wojewódzkiej MO w Lublinie, która za punkt honoru miała złapać lub zlikwidować „Lalusia”, wymykającego się jej pracownikom przez kilkanaście lat. Zginął on w wyniku denuncjacji Stanisława Mazura-brata stryjecznego jego narzeczonej Danuty Mazur.
Od końca XX wieku pracownicy IPN-Instytutu Pamięci Narodowej poszukują miejsc pochówku zamordowanych przez UB żołnierzy podziemia i cywili. Dopiero po upadku komunizmu w Polsce (VI 1989 r.) zaczęto inaczej patrzeć na polskie podziemie niepodległościowe, gdyż wcześniej propaganda PRL bandami morderców, wrogów ludu pracującego miast i wsi. Jednak dopiero w XXI w. doczekało się ono sprawiedliwości. W 2011 r. Sejm RP uchwalił dzień 1 III Narodowym Dniem Pamięci „ Żołnierzy Wyklętych”, aby upamiętnić tych, którzy po II wojnie światowej walcząc z bronią w ręku przeciwstawiali się władzy komunistycznej.
Polecamy także bogatą kolekcję tematyczną książek ze zbiorów Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Kielcach.
SOWA OPAC: Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Gustawa Herlinga-Grudzińskiego w Kielcach.
Autorzy wystawy:
Marta Trela, Robert Wiśniewski, Łukasz Kwiecień
Wystawa – Żołnierze Wyklęci. Żołnierze Niezłomni
