Gog, czwororęczni, lufa, psor… – te słowa przywołała podczas dzisiejszego spotkania z uczniami Zespołu Szkół Katolickich w Kielcach dr Monika Bator, która zabrała słuchaczy w niezwykły świat humoru ekranizacji powieści Edmunda Niziurskiego.
Wykład odbył się w ramach XXXIII Tygodnia Kultury Języka i poświęcony był patronowi tegorocznej edycji wydarzenia – Edmundowi Niziurskiemu, którego 100. rocznicę urodzin obchodzimy w tym roku.
– Nasza biblioteka włączyła się w organizację wydarzeń Tygodnia Kultury Języka cyklem wydarzeń, takich jak wystawy, konkursy czy lekcje biblioteczne – podkreśliła Marta Boszczyk, p.o. dyrektora Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej im. Gustawa Herlinga-Grudzińskiego w Kielcach otwierając spotkanie.
Warto podkreślić, że pisarz urodził się w Kielcach 10 lipca 1925 r., był uczniem gimnazjum im. Jana Śniadeckiego, w czasie wojny pracował w Hucie Ludwików i majątku Jeleniec pod Ostrowcem Świętokrzyskim. Akcja wielu powieści Edmunda Niziurskiego rozgrywa się w rodzinnym mieście i regionie.
Utwory pisarza były wdzięcznym materiałem dla filmowców – jako pierwszą w 1956 r. przeniesiono na ekran „Księgę urwisów” („Tajemnica dzikiego szybu ”), wielką popularnością cieszył się serial „Niewiarygodne przygody Marka Piegusa (1966 r.) . W 1983 r. powstał film “Tajemnica starego ogrodu” oparty na powieści “Awantura w Niekłaju”, a w 1998 r. na ekrany trafiła „Spona” inspirowana „Sposobem na Alcybiadesa”, zaś w 2015 r. „Klub włóczykijów”.
Te obrazy przywołała dr Monika Bator – z Instytutu Literaturoznawstwa i Językoznawstwa Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, koncentrując się na humorze, który jest znakiem rozpoznawczy Edmunda Niziurskiego. Język książek i filmów inspirowanych twórczością pisarza charakteryzuje się mistrzowskim wymieszaniem młodzieżowego slangu z oficjalną polszczyzną, ale nie brakuje tu także autorskiej kreacji, Edmund Niziurski tworzy słowa, które w czasach największej popularności jego książek weszły do języka potocznego. Gog, psor, lufa – to tylko przykłady inwencji twórczej pisarza. Pomysłowość pisarza widoczna była również w tworzeniu nazwisk bohaterów, takich jak choćby Chryzostom Cherlawy, Teofil Bosmann czy Wieńczysław Nieszczególny.
Komizm powieści Edmunda Niziurskiego porównywany jest do poetyki Kornela Makuszyńskiego. Autor „Sposobu na Alcybiadesa” w jednym z wywiadów, który przywołała podczas spotkania Monika Bator, zdradził, że jako trzynastolatek po lekturze „Szatana z siódmej klasy” postanowił zostać pisarzem. Zapełnił siedemdziesiąt stron swojej debiutanckiej książki i nie miał już dalej o czym pisać, bo na wcześniejszych stronach uśmiercił kolejno wszystkich bohaterów.
– Tak jak Niziurski zachwycił się Makuszyńskim, tak autorem „Księgi urwisów” inspirowali się tacy pisarze, jak Jerzy Pilch, Krzysztof Varga czy Zygmunt Miłoszewski. Widzimy więc literacką sztafetę pokoleń – podkreśliła Monika Bator.
Spotkanie przygotowała Marta Trela nauczyciel bibliotekarz z Wydziału Informacyjno-Bibliograficznego, która opracowała również kolekcję tematyczną poświęconą autorowi ‘Sposobu na Alcybiadesa”. Można ją znaleźć w naszym katalogu:.
SOWA OPAC : Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Gustawa Herlinga-Grudzińskiego w Kielcach
Gościem spotkania poświęconego Edmundowi Niziurskiemu była Lidia Pasich, koordynator Tygodnia Kultury Języka.
Media o spotkaniu:
https://radiokielce.pl/1278911/z-kart-powiesci-na-maly-i-duzy-ekran-humor-edmunda-niziurskiego-nie-starzeje-sie/
https://emkielce.pl/kultura/humor-w-powiesciach-edmunda-niziurskiego
Agata Niebudek-Śmiech
fot. Edyta Smolińska
