Przedwojenne wydawnictwa pedagogiczne w zbiorach PBW Kielce – CZASOPISMA. Cz. I

Przedwojenne wydawnictwa pedagogiczne w zbiorach PBW Kielce – CZASOPISMA

Cz. 1. Najstarsze czasopisma pedagogiczne oraz czasopisma urzędowe i lokalne

Wirtualną prezentację wystawy opracowali:
Edyta Smolińska
Robert Kardas

Wybór materiałów do wirtualnej prezentacji wystawy:
Małgorzata Laliczyńska
Dorota Parkita

Wystawę stacjonarną przygotowały:
Małgorzata Laliczyńska, Elżbieta Woźniczka,
Ewa Lewicka, Dorota Parkita

Najstarsze czasopisma pedagogiczne

„Muzeum”
Miesięcznik wydawany przez Towarzystwo Nauczycieli Szkół Wyższych poświęcony sprawom szkolnictwa średniego i wyższego, ukazywał się we Lwowie w latach 1885-1939. Pod względem bogactwa i poziomu treści „Muzeum” mogło się zmierzyć z najlepszymi pismami pedagogicznymi w ówczesnej Europie. W celu informowania zagranicy
o polskim ruchy pedagogicznym wydawano osobne biuletyny w językach obcych zawierające streszczenia najlepszych artykułów i wiadomości
z „Muzeum”.
„Muzeum” 1886, R. 2

„Oświata. Pismo sześciotygodniowe poświęcone wychowaniu domowemu i szkólnemu”
Pismo wydawane i redagowane przez grupę księży i nauczycieli (m.in. przez Ludwika Rzepeckiego i Hilarego Koszutskiego) w Poznaniu
w latach 1865-1868. Stało się ono swoistym ogólnopolskim periodykiem, docierało do innych zaborów, zapewniając sobie blisko 100 współpracowników. Publikowano w nim materiały z zakresu nauczania
w szkole elementarnej, walki z analfabetyzmem, piśmiennictwa ludowego, historii oświaty, ruchu zawodowego środowiska nauczycieli,

a także katechizacji dzieci. Polityka germanizacyjna w okresie „kulturkampfu” nie sprzyjała podejmowaniu inicjatyw wydawania czasopism pedagogicznych, miały one krótki czas ukazywania się.
„Oświata” 1866, z. 5

„Przegląd Pedagogiczny. Czasopismo poświęcone sprawom wychowania szkolnego i domowego”
Czasopismo wydawane w Warszawie od 1882 roku podnosiło poziom zawodowy nauczycieli, kładąc podwaliny pod ruch nauczycielski.
W latach 1908-1916 ukazywało się jako „Wychowanie w Domu i Szkole”. Od 1916 roku „Przegląd” wydawany był jako organ Stowarzyszenia Nauczycielstwa Polskiego, a od 1920 roku Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych.
„Przegląd Pedagogiczny” 1890, R. 9

„Rodzina i Szkoła” z dodatkiem „Wiedza i Praca”
Pismo ukazywało się we Lwowie w latach 1896-1913 początkowo jako miesięcznik, a od 1903 roku jako dwutygodnik. Na łamach czasopisma ukazywały się artykuły poświęcone sprawom wychowania domowego
i szkolnego młodzieży oraz kształceniu nauczycieli. Celem periodyku było również szerzenie i popularyzowanie wiedzy ogólnej. W tym celu od 1903 roku wychodził dodatek naukowy „Wiedza i Praca”.
Kara cielesna u teoretyków pedagogicznych
„Rodzina i Szkoła” 1907, R. 12, nr 5-6

„Wiedza i Praca. Pismo poświęcone szerzeniu i popularyzowaniu wiedzy” dodatek do „Rodziny i Szkoły” 1905, R. 3

Chinina i kora chinowa „Wiedza i Praca”
dodatek do „Rodziny i Szkoły” 1905, R. 3

Chustka do nosa i jej dzieje
„Wiedza i Praca“ 1905, nr 13-16

„Wychowanie w Domu i Szkole. Czasopismo pedagogiczne”
Czasopismo poświęcone zagadnieniom nauczania i wychowania ukazywało się w latach 1908-1916. Stanowi kontynuację czasopism: „Przegląd Pedagogiczny”, „Szkoła Polska” oraz „Sprawy Szkolne”. Od 1916 r. powraca do tytułu pierwotnego „Przegląd Pedagogiczny”.
W piśmie umieszczano m.in.: artykuły ogólne, wychowawcze, badania nad dziećmi, zagadnienia z obszaru psychologii i nauczania. Stałymi działami były recenzje literatury pedagogicznej polskiej i obcej, przeglądy czasopism pedagogicznych oraz sprawozdania i kronika.
„Wychowanie w Domu i Szkole” 1911, z. 9

W sprawie próchnicy zębów u młodzieży i dzieci
„Wychowanie w Domu i Szkole” 1911, z. 6

Czasopisma urzędowe i lokalne

„Dziennik Urzędowy Departamentu Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Tymczasowej Rady Stanu Królestwa Polskiego”
W „Dzienniku” zamieszczano uchwalone przez Komisję Przejściową Tymczasowej Rady Stanu ustawy, rozporządzenia i przepisy, dotyczące wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rozporządzenia i okólniki Dyrektora Departamentu. Ukazywał się do końca 1918 r. Od nr 3/1918 zmienił tytuł na „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych
i Oświecenia Publicznego Królestwa Polskiego”.
„Dziennik Urzędowy Departamentu Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Tymczasowej Rady Stanu Królestwa Polskiego”

Przepisy tymczasowe o Szkołach Elementarnych
w Królestwie Polskim 1917

„Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczpospolitej Polskiej”

Stanowi kontynuację pisma „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Królestwa Polskiego“. Wydawany
w latach 1919-1938. W „Dzienniku” zamieszczano ustawy i inne przepisy dotyczące szkolnictwa m.in.: dekrety, rozporządzenia, okólniki Prezydenta Rady Ministrów, zarządzenia Ministra WRiOP, komunikaty oświatowe, regulaminy egzaminów, organizacji szkół, konkursy, wykazy czasopism i książek zalecanych w szkołach.
„Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczpospolitej Polskiej” 1928, R. IX

„Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Krakowskiego”
Wydawany w latach 1922-1929 z funduszów nauczycielstwa Okręgu. Zawartość pisma podzielona była na treści urzędowe (ustawy, rozporządzenia, okólniki i ogłoszenia urzędowe) oraz treści nieurzędowe (przegląd wydawnictw, kroniki i sprawozdania, artykuły dotyczące wychowania i nauczania). W latach 1927-1939 w miesięczniku nieregularnie ukazywał się „Dodatek Pedagogiczny-Dydaktyczny”. Umieszczano w nim m.in. protokoły, plany i szkice z prowadzonych lekcji, odczyty ze spotkań Komitetów Rodzicielskich.
„Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Krakowskiego”
1922, R. 1

„Głos Kielecki”
Bezpłatny dodatek do „Głosu Nauczycielskiego” Okręgu Kieleckiego Związku Nauczycielstwa Polskiego. Czasopismo okręgowe informowało o przejawach życia społecznego i oświatowego, o sprawach służbowych i szkolnych oraz pracach związkowych. Jako dodatek wychodziło
w latach 1934-1939, od 1935/36 ukazywało się jako samodzielne czasopismo.
„Głos Kielecki” 1935, nr 4

O konstytucję polskiego dziecka
„Głos Nauczycielski” 1939, listopad-maj

„Nasze Drogi”
Miesięcznik Nauczycielstwa Szkół Powszechnych m. Radomia i powiatu radomskiego, na rynku wydawniczym w latach 1927-1931. Pismo w myśl ideologii regionalnej miało być odzwierciedleniem pracy nauczycielskiej
i życia szkolnego. Lokalne życie każdej szkoły, jej rola i organizacja, wzajemne stosunki nauczyciela, dzieci i społeczeństwa stanowiły źródło tematów do omówienia na jego łamach.
„Nasze Drogi” 1931, nr 4

Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Kielcach posiada w swych zasobach bogate zbiory dotyczące szeroko pojętego nauczania i wychowania. Biblioteka od początku swojego istnienia gromadziła zbiory z zakresu pedagogiki, podręczniki, programy nauczania, książki z metodyki nauczania poszczególnych przedmiotów oraz czasopisma pedagogiczne. Przedwojenny zbiór pedagogiczny zgromadzono dzięki darowiznom, wymianie z innymi bibliotekami oraz zakupom antykwarycznym.
W naszej kolekcji znajduje się blisko 60 tytułów przedwojennych czasopism pedagogicznych. Niewiele z nich stanowią kompletne roczniki. Spośród całego zbioru 4 tytuły zostały wydane w latach 80-tych XIX wieku, są to: „Muzeum” , „Oświata”, „Przegląd Pedagogiczny” oraz „Rodzina i Szkoła”. Po odzyskaniu niepodległości nastąpił intensywny rozwój polskiego czasopiśmiennictwa pedagogicznego. Ma to odzwierciedlenie w naszych zbiorach oraz prezentowanych na wystawie działach tematycznych, w których pogrupowano czasopisma ogólnopedagogiczne, urzędowe i lokalne, przedmiotowo-metodyczne i specjalistyczno-pedagogiczne oraz skierowane do dzieci i młodzieży.
Wystawę kierujemy szczególnie do nauczycieli i studentów, jak również do wszystkich zainteresowanych zagadnieniem nauczania i wychowania w kontekście historycznym oraz historią czasopiśmiennictwa polskiego.

Małgorzata Laliczyńska
Dorota Parkita

Opracowanie i przygotowanie wystawy stacjonarnej:
Małgorzata Laliczyńska, Elżbieta Woźniczka, Ewa Lewicka, Dorota Parkita