Wokół Wigilijnego Stołu
Wirtualną prezentację wystawy opracowali:
Edyta Smolińska
Robert Kardas
Wystawę stacjonarną przygotowali:
Edyta Smolińska,
Małgorzata Pronobis
Robert Kardas
Wokół Wigilijnego Stołu
Boże Narodzenie w polskiej tradycji to najpiękniejsze i najbardziej rodzinne święto w roku przypadające na 25 grudnia. Symbolami Bożego Narodzenia są: choinka, opłatek, szopka, kolędy, prezenty.
Wigilia to wyjątkowy i magiczny wieczór w roku. Jest to czas, w którym nie ma rzeczy niemożliwych, nawet zwierzęta mówią ludzkim głosem. Wigilia stanowiła dobrą wróżbę na cały rok, dlatego też trzeba było z radością i dużą starannością wykonywać swoje obowiązki. Zgodnie z tradycją to dzień, w którym składamy sobie życzenia – dzieląc się opłatkiem, zasiadamy do wigilijnego stołu, śpiewamy kolędy i wręczamy sobie prezenty.
Dekoracje wigilijnego stołu∗ biały obrus na stole
∗ sianko pod obrusem
∗ świece między zielonymi gałązkami
∗ opłatek na stole
∗ dodatkowe nakrycie dla zbłąkanego wędrowca
∗ 12 potraw wigilijnych
∗ gałęzie jemioły zawieszone pod sufitem
Wieczerza Wigilijna to uroczystość rodzinna, w której okazujemy sobie dużo miłości, radości i zrozumienia. 24 grudnia to dzień, w którym zasiadamy wspólnie do wigilijnego stołu, łamiąc się opłatkiem i składając sobie życzenia. Najważniejszą tradycją było, aby na stole znajdowało się 12 potraw. Po wieczerzy śpiewano kolędy, wręczano sobie prezenty, a o północy wszyscy uczestniczyli w pasterce.
Kolędy polskie to wesołe, religijne, patriotyczne i narodowe pieśni związane z Bożym Narodzeniem, opisujące narodziny Chrystusa. Śpiewanie kolęd to jedna z magicznych i wyjątkowych tradycji Bożego Narodzenia, która zbliża do siebie wszystkich ludzi. Wprowadza nas w świąteczny, radosny nastrój, przywołując przy tym miłe wspomnienia z dzieciństwa. Najstarsze kolędy chętnie śpiewane i znane to: W żłobie leży, Przybieżeli do Betlejem, Gdy śliczna Panna, Jezus malusieńki, Lulajże Jezuniu.
Literatura do wystawy
Książki
Boże Narodzenie : ozdoby na okres adwentu i świąt / Thomas Berger ; [tł z niem. Michał Waśniewski]. – Gdynia : “Genesis”, 1995
Boże Narodzenie w polskiej kulturze / Maria Borejszo. – Poznań : “W Drodze”, 1996
Choinka w kulturze polskiej : symbolika drzewka i ozdób / Katarzyna Smyk. – Kraków : Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, cop. 2009
Krągły rok / Barbara Ogrodowska ; komentarz metodyczny Krzysztof Kubiak, Irena Domańska-Kubiak. – Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1997
Magia świąt : zimowy cykl świąteczny w tradycyjnych zwyczajach mieszkańców kieleckich wsi / Ewa Tomaszewska ; [Muzeum Wsi Kieleckiej]. – Kielce : Muzeum Wsi Kieleckiej, 2016
Polska Wigilia / Hanna Szymanderska. – Warszawa : “Watra”, 1988
Polskie tradycje świąteczne / Ewa Ferenc. – Poznań : Księgarnia Św[iętego] Wojciecha, 2000
Polskie tradycje świąteczne / Hanna Szymanderska. – Warszawa : “Świat Książki”, 2003
Potrawy tradycyjne z regionu Gór Świętokrzyskich / koncepcja i opracowanie Teresa Wąsik. – Wydanie 2. – Modliszewice : Świętokrzyski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, 2016
Świętowania polskie : przewodnik po tradycji / Anna Zadrożyńska. – Warszawa : “Twój Styl”, 2002
W drodze do Betlejem : kolędy i opowiadania na czas Adwentu i Bożego Narodzenia dla rodzin, grup przedszkolnych i wspólnot parafialnych / [Dokument dźwiękowy] [oprac. Tomasz Gorlowski ; rys. Aleksandra Makowska]. – Kielce : Wydawnictwo Jedność, 2005
W krainie świętokrzyskich smaków / [tł. na jęz. ang. Waldemar Baran ; zdj. Jacek Korczyński]. – Kielce : Świętokrzyski Urząd Wojewódzki, 2008
Ziemia Jędrzejowska : dziedzictwo kulinarne / red. Agnieszka Smorąg ; il. Adrianna Jedynak ; wstęp Bogusława Wypych. – Jędrzejów : Wydawnictwo Nowa Galicja Sp. z o.o., 2012
Multimedia
Cieszmy się i pod niebiosy! [Dokument dźwiękowy] / Józefowe Kwiatki. – Kielce : Józefowe Kwiatki, [b.r.].
Listy do M. : komedia bardzo romantyczna [Film] / reżyseria Mitja Okorn ; scenariusz Karolina Szablewska, Marcin Baczyński. – Warszawa : Edipresse Polska : TiM, [2012]
Listy do M. 2 [Film] / scenariusz Marcin Baczyński, Mariusz Kuczewski ; reżyseria Maciej Dejczer. – Warszawa : Filmostrada, 2015
Listy do M. 3 : Komedia nie tylko od święta! [Film] / reżyseria Tomasz Konecki ; scenariusz Marcin Baczyński, Mariusz Kuczewski. – Warszawa : Kino Świat : Edipresse Polska, [2018]
Najpiękniejsze Polskie Kolędy / wykonawcy Bernard Ładysz, Wiesław Ochman, Leonard Andrzej Mróz, Zespół wokalny pod kier. Romualda Miazgi, Capella Arcis Varsoviensi pod dyr. Marka Sewena, Chór Męski Harfa. – Warszawa : GM Music, 1998
Opowieść wigilijna [Dokument dźwiękowy] Charles Dickens ; adaptacja i reżyseria Łukasz Lewandowski ; tekst Tamara Michałowska ; muzyka Renata Baszun ; czyta Andrzej Ferenc ; występują Andrzej Blumenfeld, Robert Kuraś [i inni] – Wrocław : Siedmioróg, 2018
Opowieść wigilijna [Dokument dźwiękowy] / Charles Dickens; czyta Marek Konopczak – Warszawa : Agencja Artystyczna MTJ, cop. 2010
Opowieść wigilijna / [Film] reżyseria, scenariusz Robert Zemeckis. – Warszawa : CD Projekt, [2011]
Czasopisma
Bluszcz : pismo tygodniowe illustrowane dla kobiet. – Warszawa : Michał Glücksberg, 1865-1939
Tygodnik Illustrowany : pismo obejmujące ważniejsze wypadki współczesne, życiorysy znakomitych ludzi, zabytki i pamiątki krajowe, podróże, powieści i poezye, sprawozdania z dziedziny sztuk pięknych, piśmiennictwa, nauk przyrodzonych, rolnictwa, przemysłu i wynalazków, szkice obyczajowe i humanistyczne, typy ludowe, ubiory i kostiumy, archeologię i.t.d. / red. Ludwik Jenike. – Warszawa : Nakładem i drukiem Józefa Ungra, 1860-1939.