W piątek 8 kwietnia w pińczowskiej filii PBW w Kielcach harcerze z Hufca ZHP w Pińczowie wzięli udział w lekcji na temat powstania styczniowego. Miała ona formę prelekcji i prezentacji multimedialnej – własnego autorstwa. Przeprowadził ją nauczyciel-bibliotekarz Robert Karpiński. Przypomniał, że powstanie było jednym najdłużej trwających zrywów niepodległościowych w historii Polski, zwłaszcza w XIX w., pomimo tego, że organizacyjnie było jednym z gorzej przygotowanych. Następnie w kilku słowach wprowadził słuchaczy w sytuację jaka panowała tuż przed wybuchem zrywu. Wspomniał o postaci margrabiego Aleksandra Wielkopolskiego notabene pochodzącego z Ponidzia, którego prorosyjska działalność przyczyniła się do wybuchu powstania. Robert Karpiński zwrócił szczególną uwagę na takie kwestie jak: uzbrojenie walczących stron, umundurowanie i dysproporcja sił. Stwierdził, że starcia zbrojne objęły wszystkie ziemie dawnej Rzeczypospolitej i przyjęły charakter partyzancki. Pomimo to powstanie trwało aż do 1865 roku, kiedy to ostatnie oddziały zostały rozbite. Rosja wprowadziła wówczas mnóstwo represji wobec Królestwa Kongresowego: kary więzienia, kary śmierci, zesłania na Syberię, konfiskaty majątków, likwidacja polskich instytucji i organizacji i nasiliła działania rusyfikacyjne.
Po zakończeniu omawiania wydarzeń związanych z powstaniem w skali ogólnej nauczyciel przeszedł do wydarzeń lokalnych z lat 1863-1864 i przedstawił informacje o trzech bitwach, które rozegrały się na terenie Ponidzia. Dwie z nich miały miejsce na terenie gminy Pińczów: Chroberz (17 marca 1863 r.) i Grochowiska (18 marca 1863 r.) zaś jedna w gminie Michałów – Góry (18 czerwca 1863 r.). Krótko i zwięźle nauczycieli przedstawił przebieg bitew oraz ich rezultaty.
Po omówieniu przebiegu lokalnych batalii pojawiły się wiadomości o dyktatorach powstania i wsparciu obcokrajowców z różnych stron świata, w tym pochodzenia ukraińskiego np. Andriej Potiebnia. W lekcji nie mogło też zabraknąć informacji o zaangażowaniu i poświęceniu kobiet, które brały udział w działaniach powstańczych lub wspierały walczących np. Anna Pustowójtówna, Jadwiga Prendowska.
Całość wypowiedzi zakończyły informacje na temat udziału w zrywie Adama Chmielowskiego późniejszego św. Brata Alberta i na temat genezy powstania pieśni religijnej Boże coś Polskę.
Uczestnicy wyrazili chęć spotkania się na oddzielnych lekcjach dotyczących lokalnych bitew. Najbliższa okazja to 18 czerwca – rocznica bitwy pod Górami.
Oprócz tła historycznego Robert Karpiński przedstawił też książki i czasopisma zawierające wiadomości na temat powstania.
Robert Karpiński
