W bieżącym roku mija 550. urodzin i 480. rocznica śmierci Mikołaja Kopernika. Sejm RP w uznaniu jego zasług ogłosił rok 2023 rokiem wielkiego polskiego astronoma.
Mikołaj Kopernik urodził w Toruniu, początkowo kształcił się w Polsce – w Krakowie, a potem wyjechał na studia do Bolonii i Padwy. Jeszcze w Polsce uzyskał niższe święcenia kapłańskie i po powrocie z zagranicy pełnił swoją posługę w różnych miastach: Lidzbarku, Olsztynie i Fromborku. Jako przedstawiciel swojej epoki – renesansu interesował się wieloma dziedzinami nauki m.in. astronomią, medycyną, ekonomią, matematyką, strategią wojskową i folologią. Jednak jego największym osiągnięciem była zmiana teorii geocentrycznej na heliocentryczną. Dla wielu była ona tak wielkim zaskoczeniem, że jeszcze długo nie przyjmowali jej do wiadomości. Kościół katolicki jego dzieło pt. O obrotach sfer niebieskich wpisał do indeksu ksiąg zakazanych. Niemniej Kopernik odnosił też sukcesy w innych dziedzinach. W ekonomii sformułował teorię o tym, że jeśli istnieją dwa pieniądze tej samej wartości, to ten lepszy będzie gromadzony, a z rynku wyprze go ten gorszy. Również w geometrii stworzył teorię, że jeśli po okręgu toczy się bez poślizgu okrąg o promieniu dwa razy mniejszym, to dowolny, lecz ustalony punkt małego okręgu porusza się prostoliniowo po średnicy okręgu większego. Jednocześnie Mikołaj Kopernik okazał się wielkim polskim patriotą i gdy wybuchła wojna polsko-krzyżacka z lat 1519-1521, to właśnie on zabiegał o pomoc dla zamku w Olsztynie. Taka pomoc nadeszła i udało się nie dopuścić do zdobycia głównej twierdzy Warmii.
W pińczowskiej filii PBW w Kielcach w miesiącu lutym można oglądać wystawę przedstawiającą postać i dokonania Mikołaja Kopernika. Wprowadzeniem do niej są plakaty i plansze edukacyjne przedstawiające życiorys, najważniejsze dokonania astronoma i układ słoneczny. Na wystawie znalazły się książki i artykuły z czasopism opisujące osobę i życie astronoma: Dom i środowisko rodzinne Mikołaja Kopernika Karola Górskiego, Fromborski samotnik Jerzego Centkowskiego, Mikołaj Kopernik: życie i twórczość Eugeniusza Rybki. Nie zabrakło też opracowań jego dokonań: Cztery wieki rozwoju myśli kopernikańskiej Eugeniusza Rybki, Dzieje myśli kopernikowskiej Tadeusza Przypkowskiego, Mikołaj Kopernik: dzieje jednego odkrycia Waldemara Voiségo.
Uzupełnieniem wystawy są książki z astronomii, ekonomii i medycyny, czyli z dziedzin, które były bliskie polskiemu uczonemu.
Robert Karpiński
Dziękujemy Panu Robertowi Karpińskiemu za zorganizowanie wystawy.
Jacek Sabat Wicedyrektor PBW w Kielcach
Sylwester Kasprzyk Dyrektor PBW w Kielcach
